Tuna KATIRCIBAŞI
Adana’nın Kardiyoloji Doktoru

Kardiyoloji ve damar tıbbı aslında farklı uzmanlık alanlarıdır. Kardiyoloji kalp hastalıklarının tanı ve tedavisine odaklanır; koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği ve ritim bozuklukları gibi sorunlarla ilgilenir. Damar tıbbı ise kalp dışında kalan tüm damar sistemini—arterler, venler ve lenf damarlarını—etkileyen hastalıkları inceler; örneğin, periferik arter hastalığı veya anevrizmalar gibi. İkisi de dolaşım sistemiyle ilgili olsa da kardiyoloji yalnızca kalp üzerine yoğunlaşırken, damar tıbbı vücuttaki tüm damar yapısını kapsar.

Bir kardiyoloji muayenesi genellikle hastanın kan basıncı, nabız, solunum hızı ve vücut sıcaklığının ölçülmesiyle başlar. Ardından hastanın genel durumu, cilt rengi ve belirgin atımları gibi fiziksel özelliklerine göz atılır. Nabız durumu ve titreme hissi için elle muayene yapılır. Kalp seslerini dinleyerek üfürüm veya düzensizlik olup olmadığına bakılır. Ekstremitelerde ödem, morarma veya damar sorunlarına işaret eden belirtiler kontrol edilir ve boyun damarı basıncı gözlemlenir. Son olarak karın bölgesinde karaciğer büyümesi veya sıvı birikimi gibi durumlar incelenir.

Bir kardiyoloğa başvurmayı gerektiren belirtiler arasında göğüs ağrısı, nefes darlığı, bacaklarda şişlik, yüksek tansiyon, normalin dışında hızlı ya da yavaş kalp atışı, baş dönmesi veya bayılma hissi, erken yaşta kalp hastalığı ya da kalp krizi geçirmiş aile üyeleri gibi güçlü bir aile geçmişi ve damar hastalıklarına bağlı bacak ağrısı ya da yaralar yer almaktadır. Eğer bu belirtilerden birini yaşıyorsanız bir kardiyologla görüşmekte fayda vardır.

Kardiyologlar kalp sağlığını değerlendirmek için çeşitli testler isteyebilirler. Örneğin elektrokardiyogram (EKG) kalbin elektriksel aktivitesini ölçerek ritim bozukluklarını veya kalp krizlerini tespit eder. Ekokardiyografi ise ultrason kullanarak kalp yapısını görselleştirir ve fonksiyonunu değerlendirir. Egzersiz altında kalbin performansını ölçen stres testi iskemiyi belirlemek için yapılır. Kardiyak kateterizasyon koroner damarları inceleyip basınçları ölçerken kan testleri de kalp hasarı için troponin ve kolesterol seviyeleri için lipid profilleri gibi değerleri kontrol eder. Holter monitör aralıklı ritim bozukluklarını tespit etmek için 24-48 saat boyunca kalp ritimlerini sürekli kaydeder. Kardiyak MR ise kalbin detaylı görüntülerini sunar. Koroner anjiyografi damar tıkanıklıklarını görmek için kontrast madde ve röntgen kullanır, nükleer kalp stresi testi de stres altındaki kan akışını değerlendirir. Son olarak göğüs röntgeni kalp boyutunu kontrol ederken akciğerde sıvı olup olmadığını da gösterir bu da kalp yetmezliğinin bir işareti olabilir.

Kardiyoloji randevunuzdan önce bir şeyler yemek isteyip istemediğiniz planlanan teste bağlıdır. Genel olarak çoğu randevuda yemek yemenizde sakınca yoktur. Ancak kolesterol veya glukoz testleri gibi bazı testler için birkaç saat aç kalmanız gerekebilir. Bu durumlarda su dışında bir şey içmemeniz önerilir. Her zaman doktorunuzun açlık gereksinimleriyle ilgili verdiği talimatlara uymanız önemlidir.

Kardiyoloji randevunuz için iyi bir hazırlık yapmak isterseniz öncelikle kullandığınız tüm ilaçların listesini çıkar. İlaçların adını, dozlarını ve ne sıklıkta aldığınızı yazmayı unutmayınız. Ayrıca geçmişteki sağlık sorunlarınızı ve geçirdiğiniz büyük ameliyatları not etmeniz faydalı olacaktır. Aile sağlık geçmişiniz, özellikle kalp hastalığı, yüksek tansiyon, şeker hastalığı ve kolesterol gibi durumları düşünerek gözden geçiriniz. Randevu sırasında konuşmak istediğiniz soruları veya endişeleri önceden yazıp sıraya koyabilirsiniz ki önemli konuları zamanında görüşebilirsiniz. Son olarak mümkünse son laboratuvar sonuçlarını ve test raporlarını da yanınıza alabilirsiniz.

Evet, kardiyolog bir tıp doktorudur ve kalp ile kan damarlarının hastalıklarını teşhis, tedavi ve önlemeye yönelik uzmanlaşmışlardır. Kardiyolog olabilmek için öncelikle dört yıl tıp eğitimi almak gerekiyor, ardından iç hastalıkları alanında üç yıl staj yapıyorlar ve son olarak kardiyoloji üzerine en az üç yıl daha eğitim alıyorlar. Bu uzun eğitim süreci kardiyologların çeşitli kalp ve damar hastalıklarını etkili bir şekilde yönetmelerini sağlıyor.

Kardiyoloji ziyaretinde sorabileceğiniz bazı önemli sorular şunlardır:

• Şu anki kan basıncım ne durumda bu değerler kalp sağlığım için ne anlama geliyor?
• Kolesterol seviyelerim, LDL, HDL ve trigliseritlerim nedir? Bunlar kalp damar sağlığım üzerindeki riskimi nasıl etkiliyor?
• Tıbbi geçmişim ve yaşam tarzıma göre kalp hastalığı riski nedir ve bunu nasıl azaltabilirim?
• Kalp sağlığımı iyileştirmek için hangi yaşam tarzı değişikliklerini ya da tedavileri önerirsiniz?
• Kalp fonksiyonumu değerlendirmek ya da olası sorunları tespit etmek için başka testler yaptırmam gerekir mi?
• Şu anda kullandığım ilaçların kalbim üzerindeki etkileri nedir? Bilmem gereken yan etkiler var mı?
• Hangi belirtiler acil tıbbi yardım almamı gerektirir?
• Kalp sağlığımı takip etmek için ne sıklıkla kontrole gelmeliyim?
• Durumuma özel diyet veya egzersiz önerileriniz var mı?
• Aile geçmişim kalp hastalığı riskimi nasıl etkiliyor? Önleyici tedbirler almalı mıyım?

Bu sorular kardiyovasküler sağlığınız hakkında daha fazla bilgi edinmenize ve etkili yönetim stratejileri belirlemenize yardımcı olabilir.